Na czym polega wapnowanie gleby?
Wapnowanie gleby to podstawowy i niezbędny zabieg agrotechniczny, który ma na celu poprawę jej właściwości chemicznych, biologicznych oraz fizycznych poprzez podniesienie odczynu. Jest to niezbędne, ponieważ większość roślin uprawnych najlepiej rośnie w glebie o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6-7). Niskie (kwasowe) pH gleby może ograniczać dostępność składników pokarmowych oraz wpływać negatywnie na aktywność mikroorganizmów glebowych. Więcej o odczynie gleby przeczytasz TUTAJ.
Po co wapnować glebę?
Regulacja pH gleby jest ważna z następujących powodów i ma kilka istotnych, ważnych celów
- Dostępność składników pokarmowych: optymalne pH zwiększa dostępność dla roślin takich składników jak azot, fosfor, potas, wapń i magnez.
- Aktywność mikroorganizmów: mikroflora glebowa, w tym bakterie wiążące azot, rozwija się najlepiej w glebie o uregulowanym pH.
- Poprawa struktury gleby: wapnowanie sprzyja tworzeniu gruzełkowatej struktury gleby, co ułatwia wymianę gazową i poprawia przepuszczalność wody.
- Redukcja toksycznych związków: zabieg ten może ograniczać zawartość w glebie szkodliwych związków, które stają się bardziej mobilne i toksyczne w kwaśnym środowisku.
Jak wapnować glebę - ile razy, jakie dawki wapna?
Wapnowanie przed czy po orce? Wapnowanie gleby może być wykonane zarówno przed, jak i po orce, jednak najlepsze efekty osiąga się, gdy wapnowanie następuje przed orką. Wapnowanie przed orką pozwala na lepsze wymieszanie wapna z glebą, co zwiększa efektywność tego zabiegu. Dodatkowo, warto równolegle zastosować produkty mikrobiologiczne, takie jak BACTIM SŁOMA, które przyspieszą rozkład resztek pożniwnych i zwiększą bioróżnorodność gleby.
Zasady wapnowania gleby
- Pierwsze wapnowanie jest najczęściej wapnowaniem melioracyjnym, przy zastosowaniu stosunkowo dużych dawek wapna. Powoduje ono znaczne zmiany właściwości chemicznych gleby (zmiana odczynu o co najmniej jednostkę pH).
- Przy kolejnym wapnowaniu, przy wyższych wyjściowych wartościach pH gleby, należy stosować niższe dawki wapna. Celem takiego wapnowania zachowawczego jest niedopuszczenie do ponownego obniżenia wartości pH gleby.
Oddziaływanie nawozów wapniowych ulega zmianom w czasie. Kwasowość gleby wyraźnie się zmniejsza w pierwszym roku po zastosowaniu nawozu do odkwaszania gleb. Przy stosowaniu niskich dawek wapna minimum kwasowości osiąga się w drugim lub trzecim roku po zabiegu. W przypadku stosowania dawek na poziomie 0,5 t CaCO3/ha, jednorazowe wapnowanie nie wiąże się z wystąpieniem większych zmian w glebie. Dawki takie mogą wpłynąć na efektywne zmiany tylko wtedy, gdy są wymieszane jedynie z górną warstwą gleby, a nie z całą warstwą orną. Szybkość oraz stopień reakcji pomiędzy glebą a nawozami wapniowymi zależy od stopnia wymieszania nawozu z glebą, wilgotności gleby (w wilgotnej glebie szybkość reakcji jest większa), rodzaju nawozów wapniowych oraz od stopnia ich rozdrobnienia.
Kiedy wapnować glebę?
Wapnowanie po żniwach jest często praktykowane, ponieważ gleba jest wtedy wolna od roślin uprawnych i łatwiej jest przeprowadzić zabieg. Wapnowanie po żniwach pozwala również na lepsze przygotowanie gleby pod następne uprawy oraz na wymieszanie resztek pożniwnych z glebą – zwiększa to zawartość próchnicy i składników pokarmowych dla roślin.
Wapnowanie gleby - efekty
Wpływ wapnowania na właściwości fizyczne gleby
Wapnowanie gleby sprzyja tworzeniu się związków mniej rozpuszczalnych w wodzie, co przeciwdziała ich wypłukiwaniu w głębsze warstwy profilu glebowego. Związki te, dzięki sklejaniu cząstek gleby w formę gruzełek, uodparniają je na działanie wody, co jest szczególnie korzystne na glebach ciężkich. Gleby takie nie ulegają zlepieniu gdy są bardziej wilgotne, z kolei wysuszone nie twardnieją i nie tworzy się na nich skorupa i bryły, co przyczynia się do łatwiejszej uprawy roślin. Wapnowanie prowadzi również do lepszej wymiany gazowej i przewiewności gleby.
Wniesione do gleby nawozy wapniowe, szczególnie węglanowe, zmniejszają zawartości wolnych i związanych z kationami jednowartościowymi kwasów humusowych oraz prowadzą do wzrostu zawartości kwasów fulwowych i huminowych związanych z wapniem, co wpływa na poprawę jakości i ilości próchnicy glebowej. W ten sposób powstaje tzw. próchnica słodka wysycona jonami wapnia.
Wpływ wapnowania na właściwości chemiczne gleby
Wapnowanie zwiększa dostępność dla roślin większości składników pokarmowych oraz wpływa na przyspieszenie rozkładu substancji organicznej i procesu nitryfikacji, które najefektywniej przebiegają, gdy odczyn gleby jest słabo kwaśny lub obojętny. Zabieg ten przeciwdziała procesom denitryfikacji, które wiążą się ze stratami azotu oraz prowadzi do lepszego pobierania przez rośliny azotu w formie amonowej. Optymalizacja odczynu gleby wpływa również na uruchomienie przyswajalnego dla roślin fosforu, co prowadzi do zwiększenia wykorzystania go z nawozów oraz z gleby. Wpływa w zasadniczy sposób na pobieranie potasu.
Stosowanie nawozów wapniowych oddziałuje na szybsze uruchamianie składników pokarmowych z nawozów naturalnych i organicznych oraz ich wykorzystanie przez rośliny.
Wpływ wapnowania na właściwości biologiczne gleby
Wapnowanie wpływa pozytywnie na rozwój korzystnej mikroflory glebowej. Mikroorganizmy glebowe różnią się między sobą wymaganiami w zakresie wartości optymalnego pH, jednak znaczna większość gatunków mikroflory glebowej najlepiej rozwija się w odczynie gleby zbliżonym do obojętnego. Bakterie biorące udział w procesach rozkładu substancji organicznej i wiązania azotu rozwijają się lepiej w glebie o uregulowanym pH. Rozkład ten prowadzi do powstania prostych związków, które stają się dostępne dla roślin. Regulacja odczynu gleby do słabo kwaśnego lub obojętnego jest istotna ze względu na rozwój bakterii wiążących wolny azot z powietrza, zarówno wolno żyjących, jak i symbiotycznych. Zabieg ten prowadzi również do ograniczenia szkodliwych dla roślin grzybów i pasożytów np. kiły kapusty.
| Grupa drobnoustrojów | Drobnoustroje | Optymalny odczyn | Dolna granica tolerancji pH |
|---|---|---|---|
| Drobnoustroje rozkładające substancję organiczną | grzyby | 4,0–5,0 | 1,5–2,0 |
| amonifikatory | 6,2–7,0 | – | |
| denitryfikatory | 7,0–8,0 | – | |
| nitryfikatory | 6,5–7,2 | 4,8–5,0 | |
| uruchamiające fosfor | – | – | |
| Bakterie asymilujące wolny azot | Azotobacter spp. | 6,5–7,5 | 5,5–6,0 |
| Clostridium pasteurianum | 5,0–7,5 | 4,7–5,0 |
