Nawozy zielone - co to jest?
Ograniczony dostęp do nawozów organicznych i naturalnych sprawia, że rolnicy coraz częściej sięgają po nawozy zielone. Nawozy zielone to rośliny uprawne, które są przyorywane w celu użyźnienia gleby. Są to rośliny szybko rosnące, dające duży plon biomasy i mające niskie wymagania co do siedliska. Mogą być uprawiane w siewie czystym lub w mieszankach.
Jakie korzyści zapewniają nawozy zielone?
Uprawa roślin na nawozy zielone to szereg korzyści dla gleby, a co za tym idzie również dla roślin następczych. Niektóre z zalet, które zapewniają nawozy zielone to:
Ochrona gleby przed przesuszeniem i erozją – nawozy zielone chronią powierzchnię gleby przed przesuszeniem i erozją, wspierając rozwój mikroorganizmów i hamując wzrost chwastów.
Wzbogacenie gleby w związki azotu – rośliny bobowate, które są często stosowane jako nawozy zielone, wzbogacają glebę w związki azotu. Po przyoraniu stają się substratem do tworzenia próchnicy, poprawiając właściwości fizyko-chemiczne gleby.
Spulchnienie gleby – dzięki rozbudowanemu systemowi korzeniowemu, rośliny na nawozy zielone spulchniają glebę, tworzą strukturę gruzełkowatą oraz przemieszczają składniki mineralne z głębokich warstw gleby.
Ochrona przed wypłukiwaniem składników odżywczych – nawozy zielone chronią glebę przed wypłukiwaniem składników odżywczych, które są wiązane przez rosnącą masę roślinną.
Poprawa aktywności biologicznej gleby – poprawiają aktywność biologiczną gleby, co wpływa na jej strukturę gruzełkowatą, zmniejsza presję chorób oraz ułatwia przyswajanie składników pokarmowych.
Działanie fitosanitarne – niektóre rośliny, takie jak aksamitka i owies, mają działanie fitosanitarne, ograniczając rozwój patogenów. Ograniczają tzw. ciąg rozwojowy patogenów.
Niskie koszty – nawozy zielone są relatywnie niedrogie – koszty to materiał siewny oraz zabiegi agrotechniczne przygotowujące stanowisko do wysiewu nasion.
Terminy siewu i przyorywania nawozów zielonych
Rośliny na nawozy zielone mogą być wysiewane w różnych terminach. Mogą być uprawiane jako plon główny, wsiewki (czyli wysiewane między rzędami uprawy głównej), przedplon, międzyplon lub poplon. W praktyce najczęściej stosuje się:
- Nawóz zielony przedplon: wysiewane wczesną wiosną, przyorywane pod koniec maja i na początku czerwca.
- Międzyplon letni: wysiewane po zbiorze wczesnych warzyw, ziemniaków i zbóż – w lipcu i sierpniu, przyorywane jesienią.
- Nawóz zielony poplon: wysiewane jesienią, przyorywane wiosną następnego roku, pozostawiając stanowisko dla roślin sadzonych w kwietniu i maju.
Jakie rośliny na nawozy zielone?
Najbardziej przydatne rośliny na nawozy zielone to rośliny bobowate. Rośliny bobowate są szczególnie wartościowe jako nawozy zielone, ponieważ nie wymagają intensywnego nawożenia azotem. Zawdzięczają to symbiozie z bakteriami brodawkowymi, które wiążą azot atmosferyczny, przekształcając go w formy przyswajalne dla roślin. Dodatkowo, ich system korzeniowy poprawia napowietrzenie gleby oraz zdolność do zatrzymywania wody i składników odżywczych.
Aby zwiększyć efektywność wykorzystania roślin bobowatych jako nawozów zielonych, zaleca się zaprawianie nasion preparatami promującymi zawiązywanie brodawek, np. PRIMSEED® NOD GROCH.
Dobrze zastosowany nawóz zielony w 75% równoważy wartość nawozową pełnej dawki obornika.
Bardzo ważny jest termin przyorania nawozów zielonych – najlepiej w okresie kwitnienia roślin, gdy osiągają maksymalne rozmiary i biomasę, a ich tkanki szybko się rozkładają. Rozdrobnienie biomasy przed przyoraniem przyspiesza jej rozkład.
Tabela 1. Gatunki roślin zalecane na nawozy zielone i typowe terminy uprawy oraz norma wysiewu nawozów zielonych na hektar.
| Rodzaj uprawy | Termin siewu | Termin przyorania | Gatunek rośliny – norma wysiewu na hektar |
|---|---|---|---|
| Plon letni | lipiec–początek sierpnia | jesień |
|
| Międzyplon ozimy | koniec sierpnia, wrzesień | wiosna następnego roku |
|
| Przedplony | wczesna wiosna | koniec maja–początek czerwca |
|
Na glebach ciężkich nawozy zielone, podobnie jak oborniki, przyorywane są na głębokość 15 cm a na glebach lżejszych – 20 cm. Zbyt płytkie lub głębokie przyoranie nadmiernie przyspiesza lub opóźnia rozkład materii organicznej. Przed orką nawóz zielony należy rozdrobnić np. broną talerzową lub kosiarką. Korzystne działanie nawozu zielonego w płodozmianie jest zauważalne przez kilka lat!
Jakie nawozy na gleby ciężkie i na wiosnę?
Na gleby ciężkie stosuje się rośliny o silnym systemie korzeniowym, takie jak np. łubin. Na wiosnę na nawozy zielone poleca się przeznaczyć rośliny szybko rosnące, takie jak gorczyca.
Nawozy zielone - podsumowanie
Nawozy zielone to skuteczny sposób na poprawę jakości gleby, ochronę przed erozją, wzbogacenie gleby w azot i inne składniki odżywcze, a także poprawę jej struktury. Wybór odpowiednich roślin i właściwy termin ich przyorania to klucz do sukcesu w stosowaniu nawozów zielonych.
