Edafon, czyli co żyje w glebie?

Edafon - co to jest?

Edafon to ogół organizmów żyjących w glebie. W najwęższym pojęciu, edafonem nazywamy mikroorganizmy oraz drobne zwierzęta (do owadów), które na stałe lub w pewnym okresie swojego życia przebywają w glebie, będącej dla nich naturalnym środowiskiem życia. Są to m.in.: bakterie, glony, grzyby, śluzowce, wirusy, pierwotniaki, nicienie, pierścienice (głównie dżdżownice i wazonkowce), pajęczaki (głównie roztocza), wije, owady bezskrzydłe oraz wiele larw owadów uskrzydlonych.

Edafon - szersza definicja

W szerszym pojęciu, edafon obejmuje wszelkie organizmy żywe żyjące we wnętrzu gleby, włącznie z drobnymi kręgowcami, a nawet ze ssakami, jak myszy czy krety. W najszerszym pojęciu, za edafon uważa się całość materii ożywionej w glebie, łącznie z podziemnymi częściami roślin naziemnych. Edafon stanowi zazwyczaj do 5% objętości gleby.

Zdj. 1. Dżdżownice to bardzo ważny składnik edafonu gleby! Tworzą sieć kanałów, które napowietrzają glebę i umożliwiają lepszy drenaż wody oraz poprawiają strukturę gleby.

Rola edafonu w ekosystemie glebowym

Edafon odgrywa kluczową rolę w rozdrabnianiu i mineralizacji resztek roślinnych, szczątków innych organizmów oraz produktów ich przemiany materii. Jest on najważniejszym, obok erozji, czynnikiem glebotwórczym. W powstałej już glebie, edafon jest odpowiedzialny za utrzymanie jej żyzności. Wpływa na cechy fizyczno-chemiczne gleby (struktura, zdolność retencji wody, przewiewność) i przede wszystkim odpowiada za jej żyzność, ponieważ warunkuje rozkład związków organicznych, przyspiesza uwalnianie składników mineralnych i powstawanie próchnicy glebowej.

Edafon jest głównym ogniwem cyklu przemiany materii organicznej w glebie!

Organizmy w glebie - liczebność

Podstawową grupę organizmów w glebie stanowią proste mikroorganizmy. Biomasa bakterii i grzybów wynosi od 120 do 350 g suchej masy na m², podczas gdy większe organizmy bezkręgowe (owady, dżdżownice, pajęczaki) stanowią tylko 3–7 g suchej masy. To pokazuje, jak istotne są najmniejsze organizmy niewidoczne gołym okiem. Liczebność mikroorganizmów jest ogromna, może wynosić 10¹³ bakterii i 10¹⁰–10¹¹ grzybów na m². Bezkręgowce są mniej liczne – roztocza i skoczogonki występują w ilości od 1 do 10 tys. sztuk na m², a dżdżownice od 10 do 1000 sztuk.

Znaczenie organizmów glebowych dla rolnika

Jakość i ilość mikroflory na polach uprawnych zależy od wielu czynników, np. od dopływu substancji organicznej czy poziomu chemizacji. Zachowanie żyzności gleby wymaga dbałości o jej część ożywioną. Bakterie i grzyby dominują w biomasie glebowej, a w wierzchniej warstwie gleby rozwijają się glony. Gleba jest również domem dla niektórych kręgowców, w tym niepożądanych gryzoni.

Zachowanie bioróżnorodności w glebie leży w interesie rolnika, ponieważ żywe organizmy uwalniają składniki pokarmowe zawarte w resztkach pożniwnych i przyczyniają się do powstawania próchnicy, której rola jest nieoceniona. Szybki rozkład resztek pożniwnych ma również znaczenie w ochronie przed chorobami, ponieważ przyspieszenie ich rozkładu ogranicza presję patogenów.

Edafon odgrywa kluczową rolę w rolnictwie, wpływając na zdrowie i produktywność gleb, a tym samym na plony roślin. Organizmy glebowe przyczyniają się do poprawy struktury gleby, co zwiększa jej zdolność do zatrzymywania wody i składników odżywczych. Dzięki aktywności edafonu możliwe jest lepsze napowietrzanie gleby oraz efektywniejszy rozkład materii organicznej, co prowadzi do zwiększenia zawartości próchnicy.

Zdj. 2. Organizmy glebowe to coś, o co warto dbać.

Procesy humifikacji i mineralizacji

Humifikacja i mineralizacja to dwa kluczowe procesy zachodzące w glebie dzięki edafonowi. Humifikacja polega na przekształcaniu resztek roślinnych i zwierzęcych w próchnicę, która jest niezbędna do utrzymania żyzności gleby. Proces mineralizacji natomiast rozkłada materię organiczną na proste związki chemiczne, które są łatwo przyswajalne przez rośliny. Dzięki tym procesom, składniki odżywcze są cyklicznie uwalniane do gleby, zapewniając stały dopływ substancji niezbędnych do wzrostu roślin.

Rola preparatów mikrobiologicznych

W glebie żyją bakterie, które wiążą wolny azot z powietrza, głównie z rodzajów Arthrobacter, Azotobacter, Azospirillum, Beijerinckia. Populacja tych bakterii zależy od wielu czynników, takich jak właściwości fizyczne i chemiczne gleby oraz intensywność uprawy. Populację tych promujących wzrost bakterii można zwiększyć, stosując preparaty mikrobiologiczne, takie jak BACTIM® NUTRI N+.

W glebie są również mikroorganizmy zdolne do solubilizacji fosforu, potasu, wapnia, cynku, krzemu i innych pierwiastków. Bakterie te przekształcają fosfor uwsteczniony do formy przyswajalnej, wspomagając rozwój systemu korzeniowego i pobieranie składników pokarmowych. Preparat BACTIM® NUTRI P+ zawiera mikroorganizmy z rodzaju Bacillus spp., zdolne do przekształcania niedostępnych form fosforu w ortofosforany.

Mikroorganizmy chorobotwórcze mogą stanowić zagrożenie dla upraw, dlatego warto uwzględnić w zabiegach uprawowych produkty mikrobiologiczne BACTIM® GUARD TECHNOLOGY, które ograniczają rozwój patogenów i poprawiają zdrowotność roślin.

Powiązane artykuły